بورس بدون اصلاح ساختاری در بحران می‌ماند

فاطمه عصمت‌پناه در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با تأکید بر اینکه بحران اخیر بورس تهران صرفا ناشی از تحولات سیاسی نیست، اظهار داشت: جنگ دوازده روزه تنها نقش یک کاتالیزور را ایفا کرد و مشکلات اصلی بازار سرمایه به ضعف ساختار تأمین مالی و ناهماهنگی میان سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت بازمی‌گردد.

تحلیلگر بازارهای مالی یادآور شد: حتی پیش از آغاز درگیری‌ها نشانه‌های خروج پول حقیقی از بازار به وضوح مشاهده می‌شد و جنگ صرفا بی‌اعتمادی و ترس سرمایه‌گذاران را تشدید کرد زیرا بحران اصلی بورس در فقدان چشم‌انداز سودآوری صنایع و شرکت‌هاست.

وی با اشاره به ناپایداری قوانین اقتصادی و ضعف‌های بنیادین بازار سرمایه تأکید کرد: حتی اگر جنگ متوقف شود در غیاب اصلاحات ساختاری بحران بورس تهران همچنان تداوم خواهد داشت همچنین بازار سرمایه باید تأمین‌کننده مالی بخش تولید باشد اما امروز بیشتر به زمین بازی کوتاه‌مدت نقدینگی و حفظ صوری شاخص‌ها تبدیل شده است.

این کارشناس بازارهای مالی بیان کرد: باور دارم که نتیجه چنین شرایطی هدایت روزافزون نقدینگی به سمت بازارهای غیرمولد است؛ وضعیتی که نشان می‌دهد سیاست‌گذاری برای اتصال سرمایه‌های مردم به تولید ناکام مانده است.

وی ادامه داد: برای بازگرداندن بورس به مسیر اصلی ابتدا باید نرخ بهره واقعی از وضعیت منفی خارج شود و حذف قوانین دستوری و قیمت‌گذاری ضروری است و علاوه بر این توسعه ابزارهای مالی نوین به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند مسیر اصلاح را هموار کند و بازار سرمایه را به جایگاه واقعی خود در اقتصاد بازگرداند.

این تحلیلگر بازار سرمایه هشدار داد: در نبود اصلاحات بنیادی، بورس تنها به یک تابلو قیمتی تقلیل می‌یابد؛ نه موتور رشد اقتصادی خواهد بود و نه می‌توان به آن به‌صورت بنیادی اتکا کرد.

وی درباره تأثیر سیاست‌های انقباضی دولت بر آینده بورس افزود: دولت با فروش اوراق و اجرای سیاست‌های انقباضی عملاً نقدینگی را از بازار خارج می‌کند در حالی‌ که ظرفیت اقتصاد ایران برای ایجاد بدهی نامحدود نیست و افزایش نرخ بهره فشار شدیدی بر بخش تولید وارد می‌سازد.

وی توضیح داد: حتی اگر سودآوری شرکت‌ها مطلوب باشد نرخ‌های بهره بالا نسبت‌های P/E واقعی را کاهش می‌دهد بنابراین، چشم‌انداز بازار سهام تنها به عملکرد شرکت‌ها وابسته نیست بلکه بیش از هر چیز تابع سیاست‌های مالی دولت و برنامه‌ریزی اصولی در این حوزه است.

عصمت‌پناه در ادامه با اشاره به تأثیر مستقیم اظهارات مسئولان بر روند بازار تصریح کرد: در بورس گاهی کلمات بیش از اعداد اثرگذارند به‌طور مثال؛ زمانی که وزیر اقتصاد از تک‌نرخی شدن ارز سخن می‌گوید بازار به‌سرعت وارد مرحله سناریوسازی می‌شود.

این تحلیلگر افزود: سرمایه‌گذاران بلافاصله می‌پرسند آیا صنایع صادراتی از این تصمیم منتفع خواهند شد؟ آیا واردکنندگان متحمل فشار مضاعف می‌شوند؟ رانت‌های ارزی کاهش می‌یابند یا فقط شکل آن تغییر خواهد کرد؟ این پرسش‌ها به‌طور مستقیم بر روند معاملات اثر می‌گذارد.

این کارشناس تأکید کرد: بورس تهران بیش از آنکه به نرخ واقعی ارز واکنش نشان دهد، به انتظاراتی که سیاست‌گذار ایجاد می‌کند حساس است و اثر واقعی چنین اظهاراتی شاید در کوتاه‌مدت محسوس نباشد اما به‌طور جدی بر جهت‌گیری انتظارات سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد.

وی مشکل اصلی بازار را در «برآورده نشدن این انتظارات» دانست و گفت: زمانی که سیاست‌گذار قولی می‌دهد اما در عمل به آن پایبند نمی‌ماند بازار وارد رکودی عمیق می‌شود؛ رکودی که امروز شاهد آن هستیم و بازاری که عملا به هیچ خبر مثبتی واکنش نشان نمی‌دهد.

به گفته عصمت‌پناه، بورس تهران برای خروج از بحران نیازمند اصلاحات بنیادی و سیاست‌گذاری منسجم در حوزه مالی و پولی است و بدون تغییرات جدی در ساختارها بازار سرمایه همچنان درگیر رکود و بی‌اعتمادی خواهد بود و نمی‌تواند نقش واقعی خود را در تأمین مالی تولید و رشد اقتصادی ایفا کند.